Россия валютасининг худди шундай тушиши Россиянинг ўзида ҳам кузатилмоқда: экспертлар буни нефть экспортининг кескин камайгани ва иқтисодиёт Ғарб санкциялари таъсирини ҳақиқатдан ҳам ҳис қила бошлагани билан изоҳламоқда.
Тожикистонда рублнинг тушиши республика аҳолисини хавотирга солмоқда. Очиғи, улар рублнинг кучли бўлишини хоҳлашларини тан олишади, чунки Россиядаги тожик меҳнат муҳожирлари айнан мана шу валютада пул топишади, улар ватанларига пул жўнатишади. Агар рубль тушишда давом этса, уларнинг даромадлари камаяди, бу эса республика аҳолисининг катта қисми фаровонлигига таҳдид солади.
Тожикистонда расмий маълумотларга кўра, оилаларнинг қарийб 75 фоизи Россиядан пул ўтказмалари ҳисобига кун кечиради. Агар ўтган ҳафта минг рублга 158 сомоний берилган бўлса, ҳозир 141 дан ошмайди. Агар Россия валютаси арзонлашса, бу Тожикистон аҳолисининг аксарияти турмуш даражасига бевосита таъсир қилади.
"Валютанинг қадрсизланиши ҳаммани қийнайди. Илгари, масалан, қариндошларимизга 20 минг рубль юборардик - аввалги курс бўйича 3300 сомоний эди. Энди 20 минг рублга банк атиги 2900 сомоний беради", - дейди Россияда ишлаш учун келган Қиёмиддин Салимов.
"Буларнинг барчаси Россия нефти ва газига янги нарх механизми жорий этилгани билан боғлиқ", - дея тушунтиради иқтисодчи Баҳром Шарипов. Илгари бу ҳажм 2,5-3 минг долларни ташкил қилган. Бу омиллар Россия иқтисодиётига таъсир қилган.
Шу билан бирга, Қозоғистон рублнинг тушиши маҳаллий иқтисодга ёрдам бериши мумкин, деб ҳисоблайди: Россиядан экспорт қилинадиган товарлар, жумладан, озиқ-овқат маҳсулотлари нархи бироз пасайиши мумкин.
Қозоғистон тангаси ҳам Россия валютасига нисбатан қимматлаша бошлади. Агар энг юқори чўққида валюта курси бир рубль учун 9 тенгега етган бўлса, бугунги кунда Россия валютасининг қиймати 6,4 тенгега тушди: май ойининг охиридан бери биржада биринчи марта бир рубль учун етти тангадан камроқ пул бериляпти.
Бироқ Тожикистондан фарқли ўлароқ, қозоғистонлик иқтисодчилар рублнинг пасайишидан хурсанд бўлишлари мумкин. Улар Қозоғистон қўшни давлатдан озиқ-овқат маҳсулотлари умумий ҳажмининг ярмидан кўпроғини импорт қилишини эслатиб ўтади, саноат импортини ҳисобга олмаганда. Уруш бошидан бери Россия Федерацияси Марказий банки сунъий равишда мустаҳкамлаган кучли рубль Қозоғистонда 20% инфляцияни қўзғатган омиллардан бири эди. Рублнинг тушиши муносабати билан экспертлар, агар Россиядан импорт қилинадиган асосий турдаги товарлар нархининг пасайиши бўлмаса, ҳар ҳолда, уларнинг барқарорлашиши ва эҳтимол инфляциянинг пасайиши кутилмоқда.
"Рубль ҳаддан ташқари ошириб юборилган эди. Биз тенгени мустаҳкамлай олмаймиз ва бу номутаносиблик Россиядан импорт биз учун анча қимматга тушишига олиб келди", деб тушунтиради иқтисодчи Арман Бейсембаев. "Лекин ҳеч бўлмаганда улар бундай даҳшатли суръатда ўсишни тўхтатадилар. Бу бизнинг иқтисодимизга яхши таъсир қилади. Келгуси йил ҳеч бўлмаганда ижобий умидлар бўлади ".
Россияга нисбатан жорий этилаётган янги санкцияларни ҳисобга олсак, яқин ойларда рублнинг заифлашиши давом этиши мумкин. Жума куни Европа Иттифоқи Россия газининг 1000 куб метри учун 2000 доллар даражасида нарх чегарасини тасдиқлади. Айнан Ғарбнинг ушбу ташаббуси туфайли Россия муқобил сотиш бозорларини, жумладан, Россия, Қозоғистон ва Ўзбекистон ўртасида ўзига хос уч томонлама газ иттифоқини яратиш орқали топишга ҳаракат қилмоқда. Аммо Тошкент Москва билан бундай ҳамкорлик қилиш имкониятини аллақачон рад этган. Остонада эса россиялик ҳамкасблардан аниқ таклиф тушмаганини айтишади.