ЮНЕСКО Қирғизистон, Қозоғистон ва Ўзбекистоннинг ғарбий Тян-Шаннинг табиий ҳудудини ўзлаштиришни бошлаш режаларидан хавотир билдирди.
Бу ҳақда "Чегарасиз дарёлар" жамоат фонди ЮНЕСКО ва Халқаро табиатни муҳофаза қилиш иттифоқи миссияларининг ушбу мамлакатларга ташрифи якунлари бўйича хабарида айтилади.
Жамғарма маълумотларига кўра, миссия уч мамлакатнинг режаларига жавобан ва "Ғарбий Тян-Шан" трансчегаравий Бутунжаҳон табиий мерос объектининг ҳозирги ҳолатини аниқлаш учун ташкил этилган.
Қирғизистоннинг Чотқол туманида ноқонуний олтин қазиб олинмоқда, Чотқол дарёсида эса ГЭС ҳамда Талас - Чотқол - Тошкент транзит автомагистрали қуриш режалаштирилган.
Қўшни Қозоғистонда Угом дарёсида сув омборлари бўлган ГЭС каскади лойиҳасини тақдим этилган, дарё оқимининг бир қисми 210 километрлик қувурга ўтказилади ва Туркистон вилоятининг бошқа ҳудудларига юборилади.
"Ўзбекистонда Жаҳон мероси ҳудудидан оқиб чиқадиган ҳар икки дарё - Чотқол ва Угом аллақачон тўғон билан ёпилган. Ҳозиргина "Чегара билмас дарёлар" экспертлари Угом дарёсининг ўзани йўқ қилиинганига, уни сунъий каналга киритилганига ишонч ҳосил қилишди. Бундай ваҳшийлик ушбу кичик тоғ дарёсида яқиндагина яшаган ноёб ва эндемик балиқ турлари популяцияларини йўқ қилиши мумкин бўлган умумий қуввати тахминан 5 МВт бўлган учта кичик ГЕС қуриш учун содир бўлмоқда," - дейилади фонд хабарида.
"Чегарасиз дарёлар" ОФ бош мутахассиси Евгений Симоновнинг сўзларига кўра, Бутунжаҳон мероси объектларидан пастроқда тўғонлар қуриш лойиҳалари ЮНЕСКО билан келишишни талаб қилади. Бундай келишув жараёни Чотқол ва Угам масаласида ўтказилмаган.
ЮНЕСКО маълумотларига кўра, "Ғарбий Тян-Шан" Марказий Осиёдаги Тян-Шан тоғ тизмасининг бир қисмидир. У дунёдаги етти йирик тоғ тизмаларидан биридир. Ҳудуд 2016 йилдан буён ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон мероси рўйхатига киритилган. Минтақа жаҳон аҳамиятига эга, чунки у бир қатор мевали дарахтларнинг келиб чиқиш жойи бўлиб, ўрмон турларининг хилма-хиллиги ва ноёб ўсимлик дунёси билан ажралиб туради.
Ҳудуд 2016 йилдан буён ЮНЕСКОнинг Бутунжаҳон мероси рўйхатига киритилган.